اعتبار اسنادی یا LC (Letter of Credit) سندی است که توسط موسسات مالی همچون بانک صادر میشود و تعهدی برای پرداخت مبلغی پول است که عمدتاً در امور تجاری مورد استفاده قرار میگیرد. این اعتبار تعهدی از بانک است که به خریدار و فروشنده داده میشود و در تجارت بینالملل نقش بسزایی دارد. هنگامی که خریدار از یک کشور و فروشنده از کشوری دیگر برای انجام معامله اقدام میکنند، اعتبار اسنادی اهمیت ویژهای پیدا میکند.
در فرآیند اعتبار اسنادی، علاوه بر خریدار و فروشنده، بانک یا موسسه مالی صادرکننده (از طرف خریدار) و بانک ابلاغ کننده (از طرف فروشنده) نیز دارای اهمیت هستند. طبق قواعد مربوط به اعتبار اسنادی، هرگاه خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک موظف است باقیمانده یا تمام مبلغ خرید را بپردازد. اعتبار اسنادی اغلب در معاملات بینالمللی به منظور اطمینان از دریافت مبالغ پرداختی مورد استفاده قرار میگیرد و به دلیل مسافت و تفاوت قوانین کشورها، یک جنبه بسیار مهم در تجارت بینالملل به شمار میآید.
مزایای اعتبارات اسنادی شامل اطمینان فروشنده از دریافت وجه پس از ارائه اسناد حمل، امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا، تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد قرارداد، اطمینان از پرداخت وجه پس از انتقال مالکیت کالا، و امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده است. بانک نیز به نیابت از خریدار تا زمان دریافت تأییدیه حمل کالا وجه را پرداخت نخواهد کرد.
فرآیند گشایش اعتبار اسنادی به طور خلاصه شامل مراحل زیر است:
- خریدار به یکی از بانکهای کشور خود مراجعه کرده و درخواست گشایش LC به میزان تمام یا بخشی از مبلغ معامله برای فروشنده کالا در کشور دیگر را میدهد.
- بانک مبدا بر اساس موجودی یا اعتبار خریدار و پس از طی مراحل مربوطه، اقدام به گشایش LC در بانک مقصد مینماید.
- بانک مبدا نسخهای از LC صادر شده را به بانک مقصد ارسال میکند تا فروشنده بتواند با اطمینان کامل از پرداخت، محموله کالا را تحویل دهد.
- بانک مبدا با دریافت اسناد تأییدیه حمل کالا، مبلغ قرارداد را به حساب فروشنده در بانک مقصد واریز میکند.
اعتبارات اسنادی انواع مختلفی دارند که یکی از معروفترین آنها نوع یوزانس (Usance) است. در این نوع اعتبار، وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه اسناد پرداخت نمیشود، بلکه پس از مدت تعیین شده صورت میگیرد. در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد.
لازم به ذکر است که به دلیل محدودیتهای وضع شده توسط بانک مرکزی، برخی انواع اعتبارات اسنادی در ایران غیرقابل استفاده هستند یا نیاز به مجوز بانک مرکزی دارند. به دلیل تحریمها، امکان گشایش LC از ایران وجود ندارد و راهحل این مسئله ایجاد پایگاهی در کشور دیگری مانند عمان است. جزئیات بیشتری در این خصوص در مقالات آتی ارائه خواهد شد.